John Henry Newman: een nieuwe kerkleraar voor onze tijd!

John Henry Newman: een nieuwe kerkleraar voor onze tijd!

Bij een plechtige handeling op 5 november 2025 in Regensburg wordt John Henry Newman benoemd tot 38e Doctor van de Katholieke Kerk. Dit Hoogfeest van Allerheiligen wordt gekenmerkt door de waardering van paus Leo XIV voor de culturele en spirituele grootheid van Newman en zijn benoeming tot co-beschermheer van het onderwijs, samen met Thomas van Aquino. Deze belangrijke erkenning komt na de zaligverklaring van Newman door paus Benedictus XVI. in 2010 en zijn heiligverklaring door paus Franciscus in 2019, wat zijn invloed op de katholieke kerk onderstreept. Zoals bistum-regensburg.de ook meldt, wordt Newman beschreven als een gewetensleraar en een vernieuwer van de rede, maar ook als iemand die het verband tussen denken en geloof onderwijst.

Een centrale zorg van Newman was de rol van het geweten, die hij omschreef als ‘de oorspronkelijke vertegenwoordiger van Christus in de ziel’. Zijn opvattingen over onderwijs waren even kort en bondig: hij definieerde het als een gemoedstoestand waarin je in alles het geheel ziet. Deze aanpak lijkt vooral relevant in tijden van crisis die Europa momenteel doormaakt. Paus Leo XIV benadrukte zelf de urgentie van het onderwijs om het nihilisme te bestrijden, wat Newmans filosofie een nieuwe dimensie gaf.

Het pad naar de wortels van het geloof

Newman groeide op in een Anglicaans gezin en maakte een diepe geloofscrisis door. Via het boek ‘The Force of Truth’ vond hij de weg terug naar zijn geloof, wat de aanzet zou geven tot zijn latere bekering tot de katholieke kerk op 9 oktober 1845. Hij leidde de ‘Oxford Movement’, die tot doel had het anglicanisme terug te brengen naar zijn fundamentele wortels. Newman bekritiseerde het liberalisme in de religie en ontwikkelde het ‘dogmatische principe’ volgens hetwelk de waarheid niet voortkomt uit het subject maar uit de wezens.

In zijn reflecties over traditie schetste Newman een begrip dat hervormingen als groei beschouwde en niet als een afwijking van de essentie van het geloof. Dit gedachtegoed combineert wetenschappelijke kennis en spiritueel inzicht en komt ook tot uiting in de onderwijsaanpak die hij propageerde. Joseph Ratzinger, voormalig paus Benedictus XVI, erkende het belang van Newman voor de eenheid van geloof en rede en waardeerde zijn bijdragen aan de theorie en praktijk van het onderwijs.

Eeuwig licht en getuigenis van geloof

De diepere betekenis van geloof en de rol van licht in het leven van mensen zijn andere thema's die Newman diep ontroerden. De invloeden van bijbelse geschriften, zoals die uit het evangelie van Johannes, waarin wordt gesproken over het belang van het 'Woord' en het licht, komen ook in de leer van Newman aan bod. De Evangelist beschrijft dat in het begin het Woord was, en dat door dit Woord alles geschapen werd. Dit idee dat het licht schijnt in de duisternis en de duisternis niet kan overwinnen, vindt weerklank in het denken van Newman, dat draait om de zoektocht naar waarheid. Met deze boodschap neemt Newman als het ware het licht in de hand dat mensen naar kennis moet leiden en plaatst deze wijsheid in de context van het heden.

Gezien Newmans levenswerk en zijn filosofische reflecties is het duidelijk dat zijn benoeming tot Kerkleraar niet alleen een persoonlijke eer is, maar ook een krachtig signaal naar de samenleving. Vooral in uitdagende tijden brengt Newman een wind van verandering met zich mee die een blijvende impact kan hebben op zowel het onderwijssysteem als het spirituele leven. Zijn bijdragen leven voort en nodigen ons uit om te worstelen met de vragen over geloof, kennis en de zoektocht naar waarheid.