De Duitse wijnroute: een marketingcoup uit het nazi-tijdperk!

De Duitse wijnroute: een marketingcoup uit het nazi-tijdperk!

De “Duitse Wijnroute”, een van de eerste wijntoeristische routes ter wereld, werd in 1935 door de nationaal-socialisten geopend met als doel de wijnbouw in de Pfalz te bevorderen. Het idee voor de wijnroute kwam uit een herberg en werd snel in praktijk gebracht – tegen de achtergrond van economische moeilijkheden voor wijnproducenten als gevolg van de wereldwijde economische crisis en de Franse bezetting. De wijnboeren kampten met verkoopproblemen en hadden vaak onverkochte wijn in hun kelders staan. De nationaal-socialisten zagen dit als een kans om de lokale productie te ondersteunen door middel van gerichte reclame en om het kleine wijnstadje Bad Dürkheim te vestigen als centrum voor wijnliefhebbers.

De officieel gevierde opening vond op 19 oktober 1935 plaats in Bad Dürkheim, waar een feestelijke colonne met 300 voertuigen voor opschudding zorgde. Gauleiter Josef Bürckel, een overtuigd antisemiet, leidde de ceremonie en stond erop de Pfalzwijnkoningin Trudel Knauber in zijn voertuig te ontvangen. De wijnroute strekt zich uit over ongeveer 85 kilometer van Silence tot Bockenheim en slingert door pittoreske wijndorpjes. In 2024 hebben al 105.000 toeristen een pelgrimstocht gemaakt naar Neustadt an der Weinstrasse.

De politieke achtergrond

Josef Bürckel gebruikte op slimme wijze de wijnminnende stemmen van de bevolking voor zijn eigen doeleinden om de regio bekend te maken en wijnen te verkopen. Een campagne van een week – het “Festival van Duitse Druiven en Wijn” – stimuleerde de consumptie van lokale wijn. De festiviteiten omvatten optochten, theatervoorstellingen en zelfs wijnloterijen, wat resulteerde in een echte mobilisatie van wijndrinkers.

Joden die van oudsher bij de wijnhandel betrokken waren, leden onder de nazi-intimidatie, wat leidde tot de ontheemding van veel Joodse wijnhandelaren en een donkere schaduw wierp op de activiteiten van de wijnroute. Historici wijzen erop dat in veel regio's, waaronder de Moezel, het merendeel van de wijnhandel joods was. Deze antisemitische campagne was ook zichtbaar tijdens optochten waarbij deze wijnhandelaren werden gedegradeerd.

Wijn als nationaal bezit

De slogan “Wijn is de drank van het volk” werd gepropageerd in nationaal-socialistische propagandakanalen om binnenlandse wijn te promoten en de anti-alcoholische bewegingen tegen te gaan. Historici als Christof Krieger onderzoeken hoe de wijnbouw tijdens het nationaal-socialisme een kwestie van nationale identiteit werd. Zo ontstond het concept van ‘wijnsponsoring’ tussen steden om de omzet te verhogen.

De eerste wijnsponsoring zorgde voor een nieuwe impuls in de markt en zorgde ervoor dat alleen gesponsorde wijn in bepaalde regio's mocht worden verkocht. De focus op de wijnconsumptie bereikte ook zijn hoogtepunt toen er minder dan tien wijnhandelaren van Joodse afkomst waren in 180 wijndorpen aan de Moezel, wat de wijdverbreide legende van een hoog Joods aandeel in de wijnhandel in twijfel trekt.

De gebeurtenissen rond de “Duitse Wijnroute” laten zien hoe nauw het genieten van wijn verweven was met politieke trends. Hoewel de wegen de natuurlijke schoonheid van de Palts benadrukten, werden ze ook gebruikt als instrument voor grootschalige politieke marketing.

De nationale identiteit die via wijn en landbouw werd uitgedragen, blijft tot op de dag van vandaag verankerd in het geheugen van de regio. De geschiedenis van de “Duitse Wijnroute” is daarom niet alleen een verhaal over wijn, maar ook over het turbulente politieke verleden van de Pfalz.

Voor geïnteresseerden en wijnliefhebbers is een bezoek aan de Wijnroute niet alleen een reis langs heerlijke wijnsoorten, zoals de beroemde Riesling, maar ook een kans om kennis te maken met een stukje Duitse geschiedenis.

Meer informatie over de geschiedenis van de “Duitse Wijnroute” vindt u in de artikelen van Geo, neustadt-und-nationalsocialism.uni-mainz.de En Welt.de.