Saarland: Γιατί το Καταστατικό του Saar του 1955 διαμόρφωσε την ιστορία

Saarland: Γιατί το Καταστατικό του Saar του 1955 διαμόρφωσε την ιστορία

Σχεδόν κανένα κεφάλαιο στη γερμανογαλλική ιστορία δεν είναι τόσο περίπλοκο όσο αυτό του Σάαρλαντ. Ένα πείραμα σκέψης σχετικά με την υποθετική ανάπτυξη του Σάαρ αν ο πληθυσμός είχε ψηφίσει υπέρ του Καταστατικού του Σάαρ στο δημοψήφισμα του 1955 εγείρει συναρπαστικά ερωτήματα. Ένα άρθρο στην Saarbrücker Zeitung, για παράδειγμα, πυροδοτεί εικασίες σχετικά με το εάν το Σάαρλαντ θα μπορούσε να βρίσκεται σε παρόμοια θέση με το Λουξεμβούργο σήμερα, εάν είχε γίνει μια ανεξάρτητη περιοχή αντί να προσαρτηθεί στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Αλλά αυτή η ιδέα φέρνει μαζί της κάποιες δυσκολίες.

Οι πολέμιοι αυτής της υπόθεσης προβάλλουν διάφορα επιχειρήματα. Ένα σημαντικό είναι ότι και άλλες χώρες θα είχαν υποβάλει αξιώσεις έναντι των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Επιπλέον, όπως είναι γνωστό, το Λουξεμβούργο είχε περισσότερα περιθώρια ανάπτυξης από το βιομηχανικό Saarland. Εάν το Σάαρλαντ είχε εμφανιστεί ως ανεξάρτητη οντότητα, θα υπήρχαν τελωνειακά και νομισματικά σύνορα που θα το χώριζαν από το γερμανικό οικονομικό θαύμα.

Το δημοψήφισμα του 1955 και οι συνέπειές του

Μια αναδρομή στο παρελθόν δείχνει ότι το δημοψήφισμα για το καταστατικό του Σάαρ έγινε στις 23 Οκτωβρίου 1955 και φωτίζει την πολιτική διάθεση της εποχής. Οι ψηφοφόροι αποφάσισαν ξεκάθαρα κατά του καταστατικού: 423.434 ψήφοι (67,71%) ψήφισαν «όχι», ενώ μόνο 201.973 ψήφοι (32,29%) ψήφισαν υπέρ της υιοθέτησης. Συνολικά, επιτεύχθηκε προσέλευση ψηφοφόρων 96,73% - σαφές σημάδι του υψηλού επιπέδου πολιτικού ενδιαφέροντος του πληθυσμού σε αυτήν την κρίσιμη φάση της ιστορίας. Η απόφαση ερμηνεύτηκε ως ισχυρό μήνυμα ότι η επανένωση με τη Δυτική Γερμανία ήταν ο προτιμώμενος δρόμος για την πλειοψηφία των κατοίκων του Σάαρλαντ.

Την αρνητική απόφαση ακολούθησε μόλις ένα χρόνο αργότερα η Συνθήκη του Σάαρ, η οποία υπογράφηκε στις 27 Οκτωβρίου 1956. Αυτή η τεκμηρίωση έθεσε το πλαίσιο εντός του οποίου το Σάαρλαντ ενσωματώθηκε στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας ως το 10ο ομοσπονδιακό κράτος την 1η Ιανουαρίου 1957. Η όλη διαδικασία ήταν απλή και σκόπιμη, λαμβάνοντας υπόψη πόσο καιρό η περιοχή της γαλλικής εξουσίας βρισκόταν στη σκιά.

Ένας τεχνητός χωρισμός

Μέχρι αυτό το σημείο, ο πληθυσμός του Σάαρλαντ ανήκε στη Βαυαρία και την Πρωσία για περισσότερα από 110 χρόνια. Τα ιστορικά γεγονότα και η σύγκρουση Ανατολής-Δύσης οδήγησαν στον διαχωρισμό της περιοχής από τη Γερμανία και έτσι στη δημιουργία μιας λεγόμενης «τεχνητής» πολιτικής ενότητας στο Παρίσι. Πολλοί σύγχρονοι μάρτυρες αναφέρουν ότι οι ανασφάλειες της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της δεκαετίας του 1950 και η προθυμία των πολιτικών στη Βόννη και το Σααρμπρύκεν να εδραιώσουν αυτόν τον διαχωρισμό έλαβαν υπόψη εκτεταμένες ιστορικές ιδιαιτερότητες.

Με το καταστατικό του Saar, το Saarland θα είχε γίνει ανεξάρτητη οντότητα, υπό ευρωπαϊκή διοίκηση, αλλά ταυτόχρονα θα είχε παραμείνει σε μια οικονομική ένωση με τη Γαλλία. Ωστόσο, αυτή δεν ήταν η μοίρα που ήθελε η πλειοψηφία των κατοίκων του Σάαρλαντ. Αποφάσισαν ότι προτιμούν να είναι μέρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας παρά να παραμείνουν σε απαιτητικές και ανασφαλείς συνθήκες.

Αυτή τη στιγμή μπορούμε να πούμε ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση, η οποία στόχευε με το Καταστατικό του Σάαρ, δεν επηρεάστηκε από αυτό το δημοψήφισμα. Αντίθετα, η σαφής βούληση του πληθυσμού να ευημερήσει μαζί με τη Γερμανία είναι ένα θεμελιώδες μέρος της ιστορίας του Saarland. Μια ματιά στο σημερινό Σάαρλαντ δείχνει ότι δεν είναι μόνο μέρος της Γερμανίας, αλλά πλέον και σημαντικό μέρος της Ε.Ε.

Ο αναστοχασμός στο παρελθόν καθιστά σαφές ότι το Σάαρλαντ, όπως και πολλές άλλες περιοχές της Ευρώπης, έχει μια πολύπλοκη ιστορία που χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια για αυτοδιάθεση και συμμετοχή. Όταν στραφούμε στο Σάαρλαντ σήμερα, συνειδητοποιούμε ότι η ιστορία δεν επηρεάζει μόνο το παρόν από το παρελθόν, αλλά δείχνει επίσης προοπτικές για το μέλλον.