Emoties in de democratie: hoe ze onze samenleving verdelen!

Emoties in de democratie: hoe ze onze samenleving verdelen!

Op 2 november 2025 vond het spannende forum van de Hersfeld-Rotenburg Future Academy plaats in de aula van de Klinik am Hainberg. Het thema van dit evenement, getiteld ‘Defensieve democratie’, was niets minder dan de invloed van media-educatie en sociale instellingen op de polarisatie in onze samenleving. De emeritus hoogleraar prof. dr. Ernst-Dieter Lantermann uit Kassel leidde de discussie met zijn lezing “De capitulatie van de rede in een overweldigde samenleving – wanneer denken en handelen onder de leiding komen van extreme gevoelens”.

Ruim 80 gasten, waaronder studenten en geëngageerde burgers, hadden zich vooraf verzameld rond de onderwerpen van het behouden van vertrouwen en redelijkheid in een steeds emotioneler wordende wereld. Lantermann belichtte niet alleen hoe om te gaan met onzekerheid, maar ook de uitdagingen van het zoeken naar identiteit in de vaak overweldigende levensomstandigheden van vandaag. Bijzonder interessant was zijn verwijzing naar het verschil tussen ‘koud’ en ‘heet’ denken en de rol van sociale media daarin. Deze platforms wakkeren volgens Lantermann extreme emoties aan en brengen de rationaliteit in gevaar door waargenomen waarheden, zoals Hersfelder Zeitung rapporteert.

Studentenparticipatie en emotionele problemen

Deelnemers van de Democracy AG van de Obersberg-modelschool, zoals Zoé Fischer en Lucy Landefeld, droegen ook bij aan het evenement door emotionele onderwerpen uit de schoolcontext aan te pakken. Joachim Lindner en Andrea Budde benadrukten het belang van groepstherapie, terwijl Karsten Vollmar, de schooldirecteur, inging op de moeilijkheden die jonge mensen hebben bij het onderscheiden van waarheid en werkelijkheid. Het publiek werd aangevuld met reflecties van Aaron Wild, een toegewijde student, die de emotionele argumentatie in politieke discussies belichtte.

Lantermanns uitdaging aan de aanwezigen was duidelijk: de emotionalisering van de democratie en het politieke discours moet worden erkend en in positieve richtingen worden gestuurd. Dit zou kunnen gebeuren door de actieve rol van sociale instellingen die kunnen voldoen aan de emotionele behoeften van burgers, niet alleen in tijden van crisis, maar ook in de dagelijkse burgerschapsvorming.

Sociale media en hun dubbele rol

In de context van media-educatie kan de invloed van sociale media niet worden genegeerd, vooral als we de ontwikkelingen van de afgelopen decennia in ogenschouw nemen. Sociale media zijn sinds de millenniumwisseling populair geworden, waardoor gebruikers inhoud en netwerken kunnen creëren en delen. Er is echter een spanningsveld: hoewel sociale media politieke mobilisatie kunnen bevorderen, waarschuwen critici voor een fragmentatie van de samenleving. Volgens een artikel van het Federaal Agentschap voor Burgereducatie zijn er grote verschillen in het gebruik van deze platforms. Onder de 14- tot 29-jarigen maakt 88% wekelijks gebruik van sociale media – een duidelijke indicatie van hun centrale rol in de politieke perceptie, vooral onder de mensen die voor het eerst gaan stemmen in de federale verkiezingscampagne van 2021.

Niettemin blijft de vraag hoe culturele en sociale gebieden bij elkaar kunnen worden gebracht. De uitdaging ligt in het bevorderen van mediageletterdheid en het reguleren en monitoren van politieke inhoud op sociale media. Een betere opleiding en verantwoordelijkheid zouden burgers kunnen helpen een politieke mening te vormen. Een belangrijk inzicht uit de opmerkingen van Lantermann is niet om het emotionele discours in de democratie te demoniseren, maar om het actief vorm te geven.

Over het geheel genomen laat het forum zien dat er dringend behoefte is aan het aanpakken van extreme emoties en hun invloed op de democratie. De actieve deelname van alle generaties is essentieel om de rede in de politieke discussie te behouden.