Nieuwe stemwet in Hessen: proces D’Hondt veroorzaakt opwinding!

Nieuwe stemwet in Hessen: proces D’Hondt veroorzaakt opwinding!

De voorbereidingen voor de lokale verkiezingen in Hessen op 15 maart 2026 zijn in volle gang en er valt veel te bespreken. De nieuwe zetelverdelingsprocedure, de d'Hondt-procedure, zal de basis vormen voor de toewijzing van mandaten in de gemeenten en districtsraden in plaats van het tot nu toe gebruikte Hare/Niemeyer-systeem. Dit besluit, dat op 27 maart 2025 in het deelstaatparlement in Wiesbaden werd genomen, heeft al tot verhitte debatten geleid. Terwijl de zwart-rode coalitie van CDU en SPD voor de hervorming stemde, verwierpen de oppositiefracties, waaronder de Groenen, de AfD en de FDP, het amendement nadrukkelijk.

De overstap naar de d'Hondt-methode, die sinds 1945 veelvuldig wordt toegepast in het Duitse kiesrecht, roept een aantal vragen op. Deze delermethode verdeelt de stemmen van de partijen door een opeenvolgende telling (1, 2, 3, ...) en wijst de zetels toe op basis van de hoogst behaalde aantallen. Critici zijn het erover eens dat deze electorale methodologie de neiging heeft om grotere partijen te bevoordelen. De constitutionele jurist Hans-Detlef Horn uit Marburg herinnert zich dat de procedure soms tot verstoringen kan leiden en de electorale gelijkheid in gevaar kan brengen. Hij roept daarom op tot een alomvattende herziening van de bestaande bepalingen van de kieswet.

Het kiesrecht in transitie

De overstap van de Hare/Niemeyer-methode, die sinds 1981 in Hessen wordt gebruikt en gebaseerd is op een andere rekenmethode, naar het d'Hondt-systeem heeft tot grote discussie geleid onder het politiek geïnteresseerde publiek. Volgens de Hare-Niemeyer-methode werden de stemmen vermenigvuldigd en vervolgens gedeeld door het aantal zetels, wat in het verleden een meer proportionele vertegenwoordiging mogelijk maakte. Het d'Hondt-systeem zou er nu toe kunnen leiden dat er slechts elf groepen vertegenwoordigd zijn in de Frankfurter Römer in plaats van zestien, zoals minister van Binnenlandse Zaken Roman Poseck (CDU) meldt. Dit zou de fragmentatie van parlementen kunnen verminderen, benadrukt Poseck. Maar veel stemmen waarschuwen dat dit de invloed van kleinere partijen verder zou kunnen verminderen, wat als een bedreiging voor de democratie wordt gezien.

Het Federale Constitutionele Hof wijst er ook op dat bepalingen over stemrecht niet voor altijd onschadelijk zijn. De reacties op de hervorming zijn dan ook verdeeld: enerzijds is er de overheid, die de functionaliteit van de lokale vertegenwoordiging wil verbeteren; aan de andere kant zijn er critici die vrezen dat kleinere partijen worden benadeeld en juridische stappen overwegen. De FDP heeft al een rechtszaak aangespannen tegen de hervorming. Je angst is niet ongegrond. Er zijn in het verleden voorbeelden geweest waarin partijen slechtere resultaten behaalden dan hun aandeel in de stemmen als gevolg van het gebruik van de d'Hondt-procedure.

De vooruitzichten voor de lokale verkiezingen

Op 15 maart 2026 wordt duidelijk of de risico's die aan de d'Hondt-procedure verbonden zijn, zich ook daadwerkelijk zullen voordoen. Wetenschappers en deskundigen op het gebied van het kiesrecht kijken met spanning naar de ontwikkeling, omdat de beslissing van het Hessische Staatsgerechtshof, die van cruciaal belang zal zijn voor de uiteindelijke implementatie van de hervorming, wordt gezien als een wiskundige uitdaging. Uiteindelijk is het van belang om het evenwicht tussen grotere en kleinere partijen te behouden en tegelijkertijd het functioneren van parlementen te bevorderen.

Over het geheel genomen valt nog te bezien hoe de politieke structuren zich na de hervorming zullen ontwikkelen en of kiezers daadwerkelijk een duidelijke, betrouwbare vertegenwoordiging van hun belangen in de stembus zullen aantreffen. De komende maanden beloven veel opwinding en kunnen beslissend zijn voor het politieke landschap in Hessen.