De onderzeeërberging van de U16: een archeologische schat wordt onthuld!

De onderzeeërberging van de U16: een archeologische schat wordt onthuld!

Op 28 oktober 2025 vond in het Wind Force 10 Museum in Cuxhaven een spannende lezingenavond plaats over de berging van de onderzeeër U 16. De tweede voorzitter van de nautische club, Ralf Gütlein, opende het evenement voor ongeveer 100 geïnteresseerde luisteraars. Museumdirecteur Christina Wawrzinek en clubvoorzitter Arne Ehlers heetten de aanwezigen hartelijk welkom en begeleidden de deelnemers tijdens een avond vol fascinerende inzichten in de maritieme geschiedenis.

Ralf Gütlein gaf een historisch overzicht van de U 16, die in 1911 in Kiel werd gebouwd en uiteindelijk zonk tijdens een reis naar Groot-Brittannië in 1919. In de ruim 100 jaar dat het wrak in de monding van de Elbe lag, zonk het in de modder en het zand, vastgelegd op zeekaarten en vaak onopgemerkt door de scheepvaart. Het laatste uitgebreide onderzoek vond plaats in 2023, gevolgd door de eigen bergingswerkzaamheden, waarbij gebruik werd gemaakt van een Nederlandse drijvende kraan met een hijsvermogen van 1.800 ton. Helaas brak het wrak tijdens de berging in twee stukken. Het ene deel is naar Cuxhaven gebracht, het andere ligt nog 20 meter diep in het water.

De historische context en het herstelwerk

Dr. Henning Haßmann, staatsarcheoloog, rapporteerde over de wetenschappelijke betekenis van het wrak en beschreef het als een “echte schatkamer” voor onderzoekers. De romp van de onderzeeër was broos en bedekt met visnetten. Binnen vonden de archeologen elektromotoren, een petroleumaandrijving en vervuilde sedimenten die geclassificeerd waren als giftig gevaarlijk afval. Dit toont eens te meer aan dat het behoud van dergelijke maritieme monumenten essentieel is voor de bescherming van het milieu en voor wetenschappelijke analyse.

Wat bijzonder opwindend is, is dat er aanwijzingen zijn dat de U 16 tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog als reserveonderdelendepot voor andere onderzeeërs heeft gediend. Dit maakt het nauwkeurige onderzoek van de technische componenten, zoals de koperkabels, textielvezels en kunststoffen, mogelijk, zoals Dr. Mike Belasus van het Nedersaksische Instituut voor Historisch Kustonderzoek uitlegde.

Problemen met vergunningen

De bergingsoperatie stuitte op kritiek omdat de Waterwegen en Scheepvaartautoriteit (WSA) en het Federaal Vastgoedagentschap niet vooraf betrokken waren. Archeologen waren bezorgd dat geen enkel monumentenbureau op de hoogte was gesteld van de berging. De WSA beschouwt het wrak als onderdeel van de federale waterweg en is daarom verantwoordelijk voor de berging ervan om veiligheidsredenen om potentiële gevaren voor de scheepvaart uit te sluiten.

Er is een persconferentie aangekondigd om afzonderlijke onderdelen van de onderzeeër te presenteren op 6 november om 11.00 uur in het Wind Force 10 Museum. Ondanks hun uitnodiging namen vertegenwoordigers van de WSA en het Federaal Vastgoedagentschap niet deel. Het valt nog te bezien wat de politieke en institutionele reacties op deze kwesties zullen zijn.

De avond in Cuxhaven liet maar weer eens zien dat het werk van archeologen niet alleen historische, maar ook huidige en toekomstige betekenis heeft voor onze samenleving en de manier waarop we omgaan met historisch erfgoed. De U16 heeft niet alleen een bewogen geschiedenis, maar staat nu ook in het middelpunt van de sociale wetenschappen en het milieuonderzoek, omdat de kwestie van het behoud van deze geschiedenis ons allemaal zal aangaan.

Voor verdere details over de redding en de historische achtergrond van de U16 verwijzen wij naar de berichtgeving van CNV Media En Ingenieur.de die gedetailleerde informatie en analyses bieden.