Gelsenkirchen eert Dr. Rudolf Bertram: een held in de schaduw van de geschiedenis

Gelsenkirchen eert Dr. Rudolf Bertram: een held in de schaduw van de geschiedenis

Op 16 juni 2025 werd op de oude stadsbegraafplaats in Gelsenkirchen een gedenkplaat voor Dr. geplaatst. Rudolf Bertram ingehuldigd. Bertram, een toegewijde chirurg die in 1937 als hoofdarts bij het St. Josef Ziekenhuis kwam werken, is bekend geworden vanwege zijn uitmuntende daden tijdens de donkerste hoofdstukken van de Duitse geschiedenis. Hij groeide op in Olpe in het Sauerland en was een vrome katholiek. Samen met zijn vrouw kreeg Dr. Margot Bertram zes kinderen en werd hij een centrale figuur in de medische zorg tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Bijzonder opmerkelijk was Dr. Bertram op 11 september 1944, toen een geallieerde luchtaanval op de waterstoffabriek van Gelsenberg Benzin AG veel mensen verwondde en doodde. Op dat moment waren 2.000 Hongaarse Joodse vrouwen als dwangarbeiders naar Gelsenkirchen gebracht, van wie er 138 omkwamen bij de bommen. Ondanks de grote gevaren die aan zijn daden verbonden waren, organiseerde Bertram de medische zorg voor de gewonden in het St. Josef Ziekenhuis en ondersteunde hij naburige ziekenhuizen.

Een held in moeilijke tijden

Dr. Bertram en zijn verplegend personeel verborgen ook zeventien dwangarbeiders in het ziekenhuis om hen tegen de Gestapo te beschermen. In een tijd waarin het naziregime dwangarbeid tot de basis van zijn oorlogseconomie moest maken, betekende deze actie niet alleen morele moed, maar ook een zekere mate van gevaar voor de levens van alle betrokkenen. Bertrams bescheidenheid kwam tot uiting in zijn weigering om officiële onderscheidingen te ontvangen voor zijn daden, omdat hij deze als een christelijke plicht beschouwde.

Zijn heroïsche daden bleven niet onopgemerkt. Bertram ontving postuum de onderscheiding Rechtvaardige onder de Volkeren van het Israëlische Yad Vashem-monument in 1979, en de stad Gelsenkirchen eerde hem in 1996 met een bronzen plaquette die voor het ziekenhuis werd geplaatst. Vorig jaar werd ook een gedenkplaat onthuld op de Gelsenkirchen Walk of Fame.

Een erfenis van saamhorigheid

Bij de inhuldiging van de huidige gedenkplaat waren veel familieleden van Bertram aanwezig. Ortrud Kathol-Bertram, zijn dochter, sprak over de betrokken arts en humoristische huisvader, terwijl Judith Neuwald-Tasbach, dochter van een van de geredde vrouwen, de nauwe band van de families met Dr. Bertram benadrukte. Deze herinneringen laten zien hoe sterk de invloed van Bertram tot op de dag van vandaag voortduurt en hoe belangrijk het is om dergelijke verhalen te vertellen om morele moed te bevorderen.

De tijd waarin het leven van Dr. Bertram werd gevormd door de brute dwangarbeid waarmee ongeveer 12 miljoen mensen in het nationaal-socialistische Duitsland te maken kregen. De samenleving zag dit als een centraal onderdeel van de oorlogseconomie, wat blijkt uit het feit dat dwangarbeid onmisbaar werd in verschillende sectoren, waaronder de landbouw- en defensie-industrie. De uiteindelijk verwoestende omstandigheden van deze mensen zijn een duistere erfenis die herinnerd en bewaard moet worden, net als de daden van mensen als Dr. Rudolf Bertram, die ondanks alle tegenslagen hulp bood en de mensheid niet uit het oog verloor.

In een tijd waarin de levens van miljoenen werden verwoest door het naziregime, was Dr. Bertram een ​​sprankje hoop. Zijn verhaal en dat van de ontsnapte dwangarbeiders geven ons nog steeds aanleiding om na te denken over de mensheid en de moed van het individu.