Enorme bosverliezen in het Amazonegebied: wat betekent dit voor ons klimaat?

Enorme bosverliezen in het Amazonegebied: wat betekent dit voor ons klimaat?

In het Braziliaanse Amazonegebied is de situatie in de regenwouden dramatisch verslechterd: sinds 1985 is daar zo'n 52 miljoen hectare natuur verloren gegaan, een gebied groter dan heel Spanje. Over het geheel genomen bedraagt ​​het verlies in Brazilië sinds het begin van de registratie een zorgwekkende 111,7 miljoen hectare, wat meer is dan drie keer de oppervlakte van Duitsland. Deze alarmerende cijfers komen van het initiatief KaartBiomas, dat satellietbeelden analyseert en bestaat uit universiteiten, NGO's en technologiebedrijven.

In bijna vijf eeuwen, tot 1985, was 60 procent van het huidige land in Brazilië al omgezet in landbouw, mijnbouw en steden. Maar schokkend genoeg vond het grootste deel van deze transformatie, 40 procent, plaats in slechts vier decennia tussen 1985 en 2024. Vooral in de jaren tussen 1995 en 2004 vond de ernstigste ontbossing plaats. Het afgelopen decennium werd gekenmerkt door versnelde ontbossing als gevolg van klimaateffecten, bodemdegradatie en voortdurende uitbreiding van landbouwgrond.

Klimaateffecten en bosbranden

De gevolgen van deze ontbossing zijn dramatisch: het aandeel natuurgebieden in Brazilië is gedaald van 80 procent in 1985 naar slechts 65 procent in 2024. Het grootste wetland ter wereld, de Pantanal, heeft zijn stempel gedrukt op zijn overstromingscycli, waarbij 2024 wordt beschouwd als het droogste jaar van de afgelopen veertig jaar. In 2024 lag het wateroppervlak in de Pantanal maar liefst 73 procent onder het gemiddelde voor de jaren tot 2024, wat resulteerde in verwoestende bosbranden. In de Cerrado, de natte savannes van Brazilië in het zuidoosten, is de afgelopen veertig jaar ongeveer 40 miljoen hectare natuurlijke vegetatie gekapt – een afname van 28 procent.

Te midden van deze zorgwekkende ontwikkelingen heeft president Luiz Inácio Lula da Silva beloofd dat Brazilië in 2030 geen ontbossing zal hebben. Deze aankondiging wordt verwacht op de komende COP30 mondiale klimaatconferentie in november in Belém in het Amazonegebied, waar kwesties als klimaatbescherming en ontbossing op de agenda staan. Ondanks deze beloften blijft de druk op het gebruik van hulpbronnen in het Amazonegebied hoog.

Mondiale inspanningen om bossen te redden

De kwestie van de ontbossing is niet alleen een Braziliaans probleem, maar een mondiaal probleem. Op de VN-klimaatconferentie COP26 in Glasgow hebben ruim 100 landen zich ertoe verbonden de vernietiging van bossen en andere landschappen tegen eind 2030 een halt toe te roepen. Tot de ondertekenaars behoren prominente landen als Brazilië en Rusland. Toch wordt die deadline door klimaatactivisten bekritiseerd als te laat, terwijl Britse leiders het belang van bossen benadrukken bij het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 graden Celsius.

De verklaring ter bestrijding van ontbossing wordt ondersteund door een financieel pakket ter waarde van ruim 20 miljard dollar. Deze overeenkomst heeft betrekking op landen over de hele wereld die meer dan 85 procent van de mondiale bossen herbergen, waaronder het Amazone-regenwoud. Ondanks deze internationale randvoorwaarden is het duidelijk dat de ontbossing, vooral in het Amazonegebied, onstuitbaar blijft voortgaan. De komende jaren zijn cruciaal om daadwerkelijk een verschil te maken.