Toezicht in beeld: Mannheim-model waarschuwt burgers!
Mannheim test sinds 2018 AI-ondersteunde bewakingscamera’s voor gedragsanalyse. Discussies over beveiliging en gegevensbescherming laaien op.

Toezicht in beeld: Mannheim-model waarschuwt burgers!
Momenteel wordt in Mannheim een spannend proefproject voor videobewaking getest, dat in andere steden al voor veel opwinding zorgt. Terwijl ze door de stad slenterde, merkte Svenja, een vrouw van eind dertig, op het marktplein verschillende bewakingscamera's op die niet alleen haar gedrag filmden maar ook analyseerden. In Mannheim zijn in totaal 70 camera's geïnstalleerd, waarvan er 46 gebruik maken van slimme software waarmee ze bewegingspatronen kunnen herkennen. De monitoringapparatuur verandert mensen in stokfiguren en registreert bewegingen zoals stoten, trappen of zelfs agressieve houdingen. Zoals netzpolitik.org meldt, is het zogenaamde ‘Mannheim-model’ actief sinds 2018 en is het bedoeld om zowel criminele als ‘normale’ te documenteren gedrag.
Het toezicht vindt plaats in het politiecommando- en situatiecentrum van Mannheim, waar bij verdachte bewegingen alarm wordt geslagen. Bijzonder: opnames worden minimaal 72 uur bewaard en kunnen zelfs tot 28 dagen bewaard worden, of langer als ze relevant zijn voor de politie. Ondanks de veiligheidsaspecten heerst er een gemengde stemming onder de bevolking van Mannheim; sommige burgers voelen zich veiliger, terwijl anderen kritisch staan tegenover toezicht.
Beveiliging en technologie
In een actieplan gepresenteerd door minister van Binnenlandse Zaken Thomas Strobl en burgemeester Christian Specht wordt videobewaking besproken als onderdeel van de strategie voor meer veiligheid in Mannheim. Er zijn momenteel 68 bewakingscamera's geïnstalleerd in de stad, waarvan er 10 kunstmatige intelligentie hebben. Deze AI-camera’s zijn geprogrammeerd om bepaalde bewegingen te detecteren, waardoor de politie bijvoorbeeld kan worden gewaarschuwd SWR rapporteert. Het plan is om het aantal AI-apparatuur tot eind 2026 voortdurend uit te breiden. Bovendien moet de juridische basis voor surveillance worden gewaarborgd door een nieuw juridisch advies, dat het gebruik ervan verder zou kunnen legitimeren.
De veiligheidsautoriteiten benadrukken dat de technologieën blijven leren en dat het aantal valse alarmen afneemt. Menselijke politieagenten blijven echter beslissen of ze actief ingrijpen na analyse van de video’s. Ook de introductie van een wapenverbodszone in delen van de binnenstad, die sinds december 2023 van kracht is, laat zien dat Mannheim zich vooral op weekendnachten inzet op preventie.
Mondiaal perspectief
Het is ook spannend om verder te kijken dan de stadsgrenzen: uit een onderzoek van het Berlijnse gegevensbeschermingsbedrijf heyData blijkt dat videobewaking wereldwijd verschillende dimensies aanneemt. Peking heeft ruim 800.000 camera's in gebruik, terwijl in Londen bijvoorbeeld ongeveer een miljoen camera's monitoren, met een dichtheid van ongeveer 600 camera's per vierkante kilometer. Voor Duitse steden is het aantal openbare camera's echter relatief laag omdat strikte richtlijnen voor gegevensbescherming zoals de AVG van toepassing zijn, die veel beperkingen met zich meebrengen, zoals ComputerBild beschrijft. Deze verschillen laten zien dat het gebruik van surveillancetechnologie sterk afhankelijk is van de betreffende sociale context.
Met de voortdurende discussies over het juiste gebruik van surveillancetechnologieën is het duidelijk dat het onderwerp steeds urgenter wordt en dat zowel veiligheidsaspecten als gegevensbescherming serieus moeten worden genomen. Het Mannheim-model zou als voorbeeld kunnen dienen voor andere steden om soortgelijke benaderingen te initiëren. Maar de vraag blijft: hoeveel toezicht is er nodig om de veiligheid te garanderen zonder in een toezichtstaat te vervallen?