Μνήμη στο Παρίσι: αγρυπνία για τα θύματα της σφαγής του 1961

Μνήμη στο Παρίσι: αγρυπνία για τα θύματα της σφαγής του 1961

Το βράδυ της Παρασκευής, αρκετές εκατοντάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο Pont Saint-Michel στο Παρίσι για να θυμηθούν τους Αλγερινούς που έπεσαν θύματα μιας φρικτής σφαγής στις 17 Οκτωβρίου 1961. Αυτά τα τραγικά γεγονότα, που πραγματοποιήθηκαν από τη γαλλική αστυνομία εναντίον ειρηνικών Αλγερινών διαδηλωτών, παραμένουν οδυνηρό μέρος της συλλογικής μνήμης και παραμένουν πολιτικά εκρηκτικά. Έκτοτε, πάνω από 80 οργανώσεις, συνδικάτα και πολιτικά κόμματα ζήτησαν από τις γαλλικές αρχές να αναγνωρίσουν επίσημα αυτό το κρατικό έγκλημα, όπως αναφέρει το Bondy Blog.

Εκείνο το βράδυ πριν από πάνω από έξι δεκαετίες, περισσότεροι από 100 Αλγερινοί σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 12.000 διαδηλωτές συνελήφθησαν. Η διαδήλωση στρεφόταν κατά της ρατσιστικής απαγόρευσης κυκλοφορίας που είχε επιβάλει η τότε κυβέρνηση. Η Fatima Besseghir, κόρη ενός από τους διαδηλωτές, έδωσε μια συγκινητική αφήγηση για τα βασανιστήρια που υπέστη ο πατέρας της στο Château de Vincennes. Αυτές οι προσωπικές ιστορίες αποκαλύπτουν τα βαθιά σημάδια που άφησε αυτό το κεφάλαιο της γαλλικής ιστορίας.

Μνήμη και απαιτήσεις

Η εκδήλωση μνήμης, που πραγματοποιήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2025, είχε ως στόχο να τιμήσει τα θύματα της ρατσιστικής και αποικιακής βίας στα χέρια του γαλλικού κράτους. Στη συγκέντρωση συμμετείχαν πολλοί υποστηρικτές, συμπεριλαμβανομένου του Μεγάλου Τζαμί του Παρισιού, το οποίο διοργάνωσε επίσης μια εκδήλωση μνήμης. Ο Chems-Eddine Hafiz, ο πρύτανης του τζαμιού, τόνισε την ανάγκη να αναγνωριστεί η 17η Οκτωβρίου για τη συμφιλίωση μεταξύ του γαλλικού και του αλγερινού λαού. Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν επανειλημμένες εκκλήσεις για να επιτραπεί η πρόσβαση στα αρχεία του πολέμου της Αλγερίας και να διδαχθεί δίκαια το αποικιακό παρελθόν, όπως μπορεί επίσης να διαβαστεί στον ιστότοπο Survie.

Ένα άλλο κεντρικό μέλημα των διοργανωτών ήταν το αίτημα για ένα εθνικό μουσείο στη Γαλλία που θα εξέταζε διεξοδικά την ιστορία της αποικιοκρατίας. Απέναντι στην αποικιοκρατία, είναι απαραίτητο να φέρουμε στο προσκήνιο την αυτοδιάθεση και τις φωνές όσων επηρεάζονται. Η Σαμία Μεσσαούδη, κεντρική φιγούρα στην κουλτούρα της μνήμης, τόνισε επίσης πόσο σημαντικό ήταν να ιδρύσει την οργάνωσή της «Au nom de la mémoire» το 1990 για να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη της σφαγής.

Κριτική και αναγνώριση

Όμως η συζήτηση για τον χαρακτηρισμό της 17ης Οκτωβρίου 1961 ως κρατικού εγκλήματος παραμένει πολιτικά ευαίσθητη και αμφιλεγόμενη. Ο πολιτικός επιστήμονας Olivier Le Cour Grandmaison επεσήμανε την ευθύνη του Maurice Papon, του τότε αστυνομικού νομάρχη του Παρισιού, ο οποίος θεωρήθηκε υπεύθυνος για τις σφαγές. Ο Εμανουέλ Μακρόν περιέγραψε τις πράξεις ως «ασυγχώρητα εγκλήματα» το 2021, αλλά η επίσημη πορεία της κυβέρνησης παραμένει αμφίθυμη. Ένα ψήφισμα για την αναγνώριση της σφαγής εισήχθη τον Φεβρουάριο του 2024 από τη βουλευτή Sabrina Sebaihi και εγκρίθηκε από την Εθνοσυνέλευση, αλλά τροποποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό.

Οι εξελίξεις αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συζήτησης για την αποικιακή βία, η οποία δεν περιορίζεται στο παρελθόν αλλά εγείρει και επίκαιρα κοινωνικά ερωτήματα. Ιστορικά γεγονότα όπως οι διαδηλώσεις στην Αλγερία το 1945 και οι βάναυσες αντιδράσεις της γαλλικής κυβέρνησης κατά την αποαποικιοποίηση έδειξαν ότι η βία ήταν κεντρικό μέρος της αποικιοκρατικής πρακτικής και ότι, δυστυχώς, αυτό έχει επιπτώσεις ακόμα και σήμερα, όπως επισημαίνει η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Αγωγή του Πολίτη.

Η κάλυψη ιστορικού και ΜΜΕ μετά τις σφαγές ήταν συχνά παραπλανητική και υποστήριξε την επίσημη εκδοχή των γεγονότων. Ο χορογράφος Mehdi Slimani έφερε στο επίκεντρο αυτό το σημαντικό κεφάλαιο με ένα έργο που έτυχε θετικής υποδοχής από την πρεμιέρα του το 2011. Η εκδήλωση μνήμης και οι συνεχείς απαιτήσεις για αναγνώριση και δικαιοσύνη είναι κρίσιμα βήματα προς μια θεραπευτική κουλτούρα μνήμης που όχι μόνο προωθεί τη λήθη, αλλά και την ενεργό ενασχόληση με το αποικιακό παρελθόν.